Ik schreef dit opiniestuk in de rubriek 'De Pen' in het tijdschrift Bouwen aan Vlaanderen,
De zomer van 2018 duwt ons met de neus op de feiten. De klimaatverandering is onmiskenbaar. Nooit eerder was het zó lang zó warm en kurkdroog in Europa. Airco’s en zwembaden vlogen als zoete broodjes over de toonbank. Ook 2017 was een absoluut recordjaar, maar dan voor files. Toch blijven overheden in hun beleid hardnekkig de voorrang geven aan de auto. Salariswagens genoeg die argeloos van stal worden gehaald voor elke kleine rit, terwijl steeds meer vrachtwagens onze levensmiddelen, bouwmaterialen en internetbestellingen just-in-time vervoeren.
Earth Overshoot Day viel nog nooit zo vroeg: voor dit jaar is onze aarde al ‘opgebruikt’. Zelfs onze ruimte – op het land, in zee en in de lucht – raakt langzaam maar zeker vol. Je zou er moedeloos van worden.
Gedrag is alles. Ons aankoop-, bouw- en mobiliteitsgedrag toont hoe we keer op keer ons individuele belang laten primeren op gemeenschappelijke belangen. In heel Vlaanderen staan straten en pleinen vol auto’s en laten we kinderen vervuilde lucht inademen in hun schoolomgeving. Onder het mom van ‘verdichting’ tasten op winst beluste projectontwikkelaars en ontwerpers de beeldkwaliteit van dorpskernen aan met zielloze appartementen. Regelgevingen als EPB en duurzaamheidsmeters schieten in de praktijk schromelijk hun doel voorbij. De bouwsector heeft in dit alles een enorme verantwoordelijkheid, en dus ook veel veranderingspotentieel.
Business as usual en meer van hetzelfde bieden geen oplossingen, zoveel is duidelijk. Het is hoog tijd dat we het roer omgooien. We moeten richting een ethische bouwsector die ons collectieve belang bovenaan de agenda zet. Daarvoor hebben we nieuwe samenwerkingsvormen, andere spelregels, alternatieve businessmodellen en nieuwe spelers nodig. Ik pleit voor een bouwcultuur waarin het normaal is om verder te kijken dan je eigen perceelsgrenzen, sector of organisatie. We moeten keer op keer samen met betrokken burgers, overheden, ontwerpers, bouwers en deskundigen op zoek naar het best denkbare project. We moeten keuzes maken die daadwerkelijk en langdurig zorg dragen voor mens en natuur. En ja, dat kan ook betekenen dat we soms juist níet bouwen.
Foto: Herwin Daniëls, Blenders